EU pravila o državnoj pomoći se nalaze u velikom broju dokumenata, od kojih najveći dio predstavlja ‘meko pravo’ (saopštenja, smjernice i slični dokumenti koje usvaja Evropska komisija). Harmonizacija sa EU pravilima o državnoj pomoći se, stoga, pokazala kao izazov. Vlada Crne Gore je 2014. godine odlučila da se suoči sa tim izazovom prateći primjer Hrvatske. Usvajanjem izmjena i dopuna Uredbe o bližim kriterijumima, uslovima i načinu dodjele državne pomoći (“Uredba“), Vlada je omogućila direktno prenošenje EU sekundarnog zakonodavstva iz oblasti državne pomoći u nacionalni pravni sistem, putem objavljivanja relevantnih prevoda propisa u Službenom listu u formi pravilnika koje usvaja Ministarstvo finansija.
Ministarstvo finansija je od tada objavilo četiri verzije Pravilnika, od kojih je posljednja objavljena 15. marta ove godine. Crna Gora je na ovaj način do sada transponovala u svoj nacionalni pravni sistem 25 različitih izvora sekundarnog prava EU o državnoj pomoći. Konkretno, sljedeći EU propisi sada su dio crnogorskog pravnog sistema:
Horizontalna pravila državne pomoći
- Smjernice o regionalnoj državnoj pomoći za 2014-2020, Sl. list C 209, 23.07.2013, str. 1–45);
- Odluka Komisije od 20. decembra 2011. godine o primjeni člana 106 stav 2 Ugovora o funkcionisanju Evropske unije na državne pomoći u obliku naknada određenim preduzetnicima kojima je povjereno obavljanje usluga od opšteg ekonomskog interesa, Sl. list L 7, 11.07.2012, str. 3–10);
- Okvir Evropske unije za državnu pomoć u obliku naknada za javne usluge, Sl. list C 8, 11.01.2012, str. 15–22;
- Smjernice o državnoj pomoći za spašavanje i restrukturiranje nefinansijskih privrednih društava u poteškoćama, Sl. list C 249, 31.07.2014, str. 1–28;
- Smjernice o državnim pomoćima za zaštitu životne sredine i energiju za period 2014–2020, Sl. list C 200, 28.06.2014, str. 1–55;
- Okvir za državnu pomoć za istraživanje, razvoj i inovacije, Sl. list C 198 of 27.06.2014, str. 1;
- Smjernice o državnoj pomoći za podsticanje ulaganja za finansiranje rizika, Sl. list C 19, 22.01.2014, str. 4-34;
- Smjernice za određene mjere državne pomoći u kontekstu šeme trgovanja emisionim jedinicama gasova sa efektom staklene bašte nakon 2012, Sl. list C 158, 5.06.2012, str. 4–22;
- Saopštenje Komisije o državnoj pomoći filmu i drugim audiovizuelnim djelima, Sl. list C 332, 15.11.2013, str. 1–11;
- Saopštenje Komisije o interpretativnim smjernicama u pogledu Regulative (EZ) br. 1370/2007 o uslugama javnog željezničkog i drumskog prevoza, Sl. list C 92, 29.03.2014, str. 1–21;
- Saopštenje Komisije o pružanju smjernica za državnu pomoć u skladu sa finansiranjem Zajednice za pokretanje autoputeva mora, Sl. list C 317, 12.12.2008, str. 10–12.
Državne pomoći za pojedine sektore
- Uredba (EZ) br. 1370/2007 Evropskog Parlamenta i Savjeta od 23.10.2007. o uslugama javnog željezničkog i drumskog prevoza putnika i stavljanju van snage uredbi Savjeta (EEZ) br. 1191/69 i (EEZ) br. 1107/70, Sl. list L 315, 23.10.2007;
- Saopštenje Komisije o primjeni pravila o državnim pomoćima za javne radiodifuzne usluge, Sl. list C 257, 27.10.2009;
- Smjernice za državnu pomoć aerodromima i avioprevoznicima, Sl. list C 99, 4.04.2014, str. 3–34;
- Smjernice o državnoj pomoći za privredna društva iz oblasti željezničkog saobraćaja, Sl. list C 184, 22.07.2008, str. 13–31;
- Saopštenje Komisije kojim se daje uputstvo u vezi sa primjenom pravila državne pomoći kompanijama za upravljanjem brodovima, Sl. list C 132, 11.06.2009, str. 6–9;
- Smjernice Evropske zajednice za državnu pomoć pomorskom transportu, Sl. list C 13, 17.01.2004, str. 3–12;
- Saopštenje Komisije o smjernicama EU za primjenu pravila o državnoj pomoći u odnosu na brzi razvoj širokopojasnih mreža, Sl. list C 25, 26.01.2013, str. 1–26.
Posebni instrumenti državne pomoći
- Obavještenje Komisije o primjeni čl. 87 i 88 Ugovora o EZ-u u području državnih pomoći u obliku garancija, Sl. list C 155, 20.06.2008, str. 10–22;
- Saopštenje Komisije o elementima državne pomoći kod prodaje zemljišta i zgrada od strane organa državne uprave, Sl. list C 209, 10.07.1997;
- Saopštenje Komisije državama članicama o primjeni članova 107 i 108 Ugovora o funkcionisanju Evropske unije na kratkoročno osiguranje izvoznih kredita, Sl. list C 392, 19.12.2012, str. 1–7.
Pomoć male vrijednosti (de minimis) i druga pravila državne pomoći
- Uredba Komisije (EU), br. 1407/2013 od 18. decembra 2013. godine o primjeni čl. 107 i 108 Ugovora o funkcionisanju Evropske unije na pomoći male vrijednosti (de minimis pomoći), Sl. list L 352, 24.12.2013, str. 1–8;
- Regulativa Komisije (EU) br. 651/2014 od 17. juna 2014. godine o proglašavanju određenih kategorija pomoći spojivim sa unutrašnjim tržištem u primjeni čl. 107 i 108 Ugovora, Sl. list L 187, 26.06.2014, str. 1–78;
- Kriterijumi za analizu državne pomoći za pospješivanje sprovođenja važnih projekata od zajedničkog evropskog interesa spojive sa unutrašnjim tržištem, Sl. list C 188, 20.06.2014, str. 4–12;
- Direktiva Komisije 2006/111/EZ od 16. novembra 2006. o transparentnosti finansijskih odnosa između država članica i javnih preduzeća, kao i o finansijskoj transparentnosti unutar određenih preduzeća, Sl. list L 318, 17.11.2006, str. 17–25.
Najveći dio pomoći koju su davaoci u Crnoj Gori dodjeljivali do sada spada u kategoriju de minimis pomoći. Za razliku od situacije u EU, u Crnoj Gori Komisija za kontrolu državne pomoći odobrava i de minimis pomoć. Takvo rješenje je posljedica stava da cjelokupna oblast kontrole državne pomoći još uvijek predstavlja nepoznanicu u Crnoj Gori, i da davaoci nemaju dovoljno kapaciteta da samostalno ocjenjuju da li je pomoć koja se dodeljuje kompatibilna sa propisima.
